Dışişleri Bakanlığı ve Atom Enerjisi Kurumu, UAEA Genel Direktörü'nün Haziran 2025 Guvernörler Konseyi toplantısına sunulan raporu hakkında ortak bir açıklama yayınladı.  

Açıklama metninden :

UAEA Genel Direktörü'nün 31 Mayıs 2025 tarihli GOV/2025/25 belgesinde yer alan son raporunun yayınlanması üzerine, Dışişleri Bakanlığı ve Atom Enerjisi Kurumu aşağıdaki noktaları vurgulamayı gerekli görmektedir:  

- İngiltere, Fransa, Almanya ve ABD hükümetleri, Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) ve 2231 sayılı BMGK Kararı kapsamındaki taahhütlerini sürekli ihlal etmiş, aynı zamanda uluslararası hukuk ilkelerine aykırı tek taraflı yaptırımlara ve İran İslam Cumhuriyeti'ne yönelik baskılara başvurmuştur.  
- UAEA Guvernörler Konseyi'nin Kasım 2024 toplantısında, bu ülkeler, politik ve dayanaksız bir girişimle, Genel Direktör'ün İran ziyaretinin sonuçlarını göz ardı ederek İran aleyhine bir karar tasarısı sundu. Ancak pek çok üyenin bu siyasi ve yıkıcı yaklaşıma destek vermemesi, karar tasarısının mimarlarını hedefe koydu.  

Bu yaklaşım, üç Avrupa ülkesi ve ABD'nin, UAEA'nın itibarını koruma ve bir anlaşmaya ulaşma iddialarında samimi olmadığını bir kez daha kanıtlamıştır. Ajansı siyasi süreçte araçsallaştırmak için her türlü yola başvurmaktan çekinmemişlerdir. 
  
İran İslam Cumhuriyeti, 21 Kasım 2024 Guvernörler Konseyi kararının içeriği ve yönelimi hakkındaki ciddi çekincelerine ve üç Avrupa ülkesi ile ABD'nin meşru olmayan yaklaşımına rağmen, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT) ve Kapsamlı Güvenlik Anlaşması çerçevesinde UAEA ile yapıcı işbirliği temelinde geniş kapsamlı işbirliğini dürüstçe sürdürmüştür. Bu kapsamda, UAEA Genel Direktörü iki kez Tahran'ı ziyaret etmiş ve iki kez de Ajansın Güvenlik İşleri Yardımcısı ağırlanmıştır. 

Ne yazık ki bu kapsamlı işbirliğine rağmen, hazırlanan rapor, İran'ın işbirliğini kabul etmekle birlikte, bu işbirliğinin gerçek seviyesini yansıtmamaktadır. Genel Direktör, raporunda Siyonist rejim tarafından sağlanan sahte belgeleri kullanarak önyargılı ve asılsız suçlamaları tekrarlamıştır. Raporda yer alan iddialar, geçmiş on yıllarda bildirilmeyen birkaç faaliyet ve mekana dayandırılmaktadır. Oysa İran, defalarca bildirilmeyen hiçbir nükleer faaliyet veya mekan bulunmadığını açıklamıştır. Aynı zamanda İran, Ajansın iddia edilen mekanlara erişim sağlaması, örnek alması ve çeşitli vesilelerle detaylı bilgi ve açıklamalar sunması için gerekli zemini hazırlayarak işbirliğini sürdürmüştür.

Raporda ele alınan diğer sorunlar, ülkenin müfettişleri kabul etme konusundaki egemenlik hakkı, 3/1 düzeltme kodu, ortak açıklama, zenginleştirme seviyesi ve niyet okumadır. Müfettiş atamaları konusunda, UAEA'nın halihazırda İran için 125 atanmış müfettişi bulunmasına rağmen, İran İslam Cumhuriyeti'nin egemenlik hakkı (Kapsamlı Güvenlik Anlaşması'nın 9. Maddesi) doğrultusunda az sayıda müfettişin görevden alınması, tamamen olağan ve üye ülkelerin haklarına uygun bir harekettir. 

"İran İslam Cumhuriyeti'nin UAEA ile Kapsamlı Güvenlik Anlaşması çerçevesindeki işbirliğini sürdürmesi ve ortak açıklamalar yayınlamasına rağmen, yayınlanan rapor, UAEA'nın yetki alanının ötesindeki konulara ve güvenlik önlemleriyle ilgisiz meselelere atıfta bulunmaktadır. 

İran İslam Cumhuriyeti, NPT'den kaynaklanan yükümlülükler ile KOEP kapsamındaki gönüllü taahhütler arasında doğru ayrım yapılmamasının bu raporun temel eksikliklerinden biri olduğunu hatırlatır. Raporda, İran'ın bazı gönüllü faaliyetleri yanlış bir şekilde bağlayıcı güvenlik yükümlülükleri olarak sunulmuştur.

Oysa böyle bir yorumun hukuki temeli UAEA'nın temel belgeleri tarafından onaylanmamıştır ve İran İslam Cumhuriyeti'nin böyle bir yasal yükümlülüğü bulunmamaktadır. Ayrıca, NPT üyesi olmayan, kitle imha silahlarına sahip ve soykırım dahil en vahşi insanlık suçlarını işleyen Siyonist rejimin güvenilmez ve yanıltıcı bilgilerine dayanılması, UAEA'nın profesyonel doğrulama ilkeleriyle bağdaşmamaktadır.

Bu raporun yapısı ve içeriği dengeli değildir ve mevcut durumun arka planını etkileyen faktörlerin (ABD'nin KOEP'ten çekilmesi ve Avrupalı ülkelerin taahhütlerine uymaması gibi) kapsamlı ve doğru bir değerlendirmesinden yoksundur.

İran İslam Cumhuriyeti, UAEA üzerindeki baskılar yoluyla siyasi amaçlarla hazırlanan bu raporun yayınlanmasından derin üzüntü duymakta ve içeriğine kesinlikle itiraz etmektedir. Bu rapor, Genel Direktör'ün yetki alanını aşmakta ve uluslararası kuruluşları yöneten profesyonel gerekliliklerle, özellikle tarafsızlık ilkesiyle çelişmektedir.

Asılsız iddiaların tekrarı ve bu konuda aşırı endişe ifadeleri, İran İslam Cumhuriyeti'ne karşı siyasi bir atmosfer yaratma girişiminden başka bir şey değildir. Oysa meşru olmayan İsrail rejimi, NPT'ye taraf olmadan nükleer cephaneliğe sahip olmakta ve aynı zamanda bir NPT üyesi ülkenin barışçıl nükleer tesislerini saldırıyla tehdit etmektedir. Ne yazık ki Genel Direktör, yasal yükümlülüklerine ve İran İslam Cumhuriyeti'nin bu tehditleri kınamaya yönelik tekrarlanan taleplerine rağmen herhangi bir adım atmamıştır.

İran İslam Cumhuriyeti, Genel Direktör'ün bu raporun hazırlanması ve yayınlanmasında tarafsızlık ilkesine uymaması ve siyasi baskılardan etkilenmesinden derin endişe duymaktadır. Raporun içeriğinin siyasi amaçlarla kullanılmasına karşı uyarıda bulunur ve aşağıdaki hususları bir kez daha vurgular:  

- Sayın Lider'in fetvası uyarınca, nükleer silahlar İran'ın savunma doktrininde hiçbir yere sahip değildir.  
- Uluslararası hukukun temel ilkelerine göre, barışçıl amaçlarla nükleer enerjiden yararlanma hakkının kullanılmasına yönelik hiçbir engel veya kısıtlama bulunmamaktadır.  
- İran'ın zenginleştirme programı, tamamen barışçıl amaçlara yönelik olup UAEA'nın tam denetimi altında şeffaf bir şekilde yürütülmekte ve Kapsamlı Güvenlik Anlaşması'na uygundur.

Eğer bazı ülkeler, İran'ın UAEA ile işbirliğini ve şeffaf yaklaşımını, Guvernörler Konseyi toplantısında rapor üzerinden kötüye kullanmayı amaçlarsa, İran İslam Cumhuriyeti, ülkenin meşru hak ve çıkarlarını korumak amacıyla bu tür girişimlere karşı uygun tedbirleri alacak ve uygulayacaktır. Bunun sonuçları ve sorumluluğu tamamen ilgili ülkelerin üzerinde olacaktır.